توضیحات
دستگاه vee-bee (ASTM C1170)
مناسب‌ترین آزمایشی که برای تعیین اختلاف روانی مخلوط‌های خیلی خشک بتنی صورت می‌گیرد، آزمایش vee-bee است. عنوان دستگاه veebee، برگرفته از حروف اول نام دانشمند و محقق سوئدیV.Bahrmer(1940) می‌باشد. دستگاه آزمایش vee-bee یا به اختصار vb که از جمله تجهیزات آزمایشگاه بتن به حساب می‌آید، برای مخلوط‌های بتنی با ارزش کارایی پایین یا بسیار پایین مناسب‌تر است. هدف کلی انجام آزمایش با دستگاه vb، تعین روش‌هایی برای ساخت آزمونه‌های استوانه‌ای بتن است.
اجزای تشکیل دهنده دستگاه vb شامل میز لرزه که به وسیله تکیه‌گاه‌های لاستیکی به پایه بتنی متصل گردیده، مخروط فلزی (اسلامپ) و بازوی میله گردان، محفظه استوانه‌ای، میله کوبشی آهنی استاندارد و ماله می‌باشد که در ادامه به شرح مشخصات و عملکرد هر یک پرداخته می‌شود.
- میز لرزه:
میز لرزه دستگاه vb، از یک صفحه فولادی با ابعاد تقریبی 380 میلی‌متر طول، 250 میلی‌متر عرض و 300 میلی‌متر ضخامت تشکیل شده است. این میز لرزه باید به گونه‌ای طراحی گردد که از خم شدن در حین کار نیز جلوگیری کند. صفحه میز باید توسط یک لرزاننده الکترومکانیکی فعال شود. میز باید تراز بوده و به منظور جلوگیری از جابجایی دستگاه در حین آماده سازی نمونه، توسط تکیه‌گاه‌های لاستیکی به یک پایه بتنی یا هر جسمی که دارای جرم کافی باشد مهار شده باشد.
- مخروط فلزی (اسلامپ) و بازوی میله گردان:(سفارشی )
قالب مخروطی دستگاه vb دارای 300 میلی‌متر ارتفاع، 100 میلی‌متر قطر در قسمت بالایی و 200 میلی‌متر قطر در قسمت پایینی است. پایه دستگاه vb شامل یک استوانه عمودی می‌باشد که به عنوان نگهدارنده بازوی میله گردان استفاده می‌شود. روی بازوی میله گردان، دو پایه چرخان سوار شده است؛ یکی از پایه‌ها برای نگه داشتن قیف اسلامپ و دیگری برای نگه داشتن میله راهنما استفاده می‌گردد. بازوی میله گردان، قابلیت جدا شدن از میز لرزان را دارد. یک میله مدرج از طریق میله راهنما به بازوی میله گردان متصل می‌گردد. میله راهنما دارای شرایطی برای چرخاندن دیسک شفاف است که اسلامپ مخروط بتنی از طریق تقسیمات روی آن اندازه‌گیری می‌شود.
- محفظه استوانه‌ای:
محفظه استوانه‌ای یک محفظه از جنس فولاد یا فلز سخت دیگری است که قابلیت واکنش با بتن را نداشته باشد. محفظه استوانه‌ای باید دارای ضخامت دیواره حداقل 3 میلی‌متر و حداکثر 6 میلی مترباشد.
شکل (1) دستگاه vb و اجزاء تشکیل‌دهنده آن را به صورت شماتیک نشان می‌دهد.
شکل 1- تصویر شماتیک دستگاه vb و اجزاء تشکیل‌دهنده آن
کاربرد دستگاه vb:
دستگاه vb که از جمله تجهیزات آزمایشگاه بتن محسوب می‌شود، به منظور آزمایش بتن تازه مخلوط شده یا تهیه شده در آزمایشگاه بتن با حداکثر اندازه اسمی سنگدانه 50 میلی‌متر مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین از دستگاه vb برای آزمایش بتن غلتکی (بتن مورد استفاده جهت زیرسازی آسفالت) و مخلوط‌های مشابه خاک و سیمان نیز استفاده می‌شود.
شرح کار دستگاه vb:
به وسیله دستگاه vb، سه روش آزمایش در آزمایشگاه بتن انجام می‌گردد که دو نوع آن مربوط به روانی بتن غلتکی بوده و نوع سوم آن فقط برای بتن با حداکثر اندازه اسمی سنگدانه 40 میلی‌متر است. در ادامه به شرح مختصری از هر روش پرداخته شده است.
روش اول:
در این روش، با استفاده از دستگاهvb ، بتن‌های خیلی سفت (خیلی خشک) مورد آزمایش قرار می‌گیرند. در این نوع آزمایش، از مخروط اسلامپ استفاده نمی‌شود؛ بلکه خود محفظه استوانه‌ای پیچ شده به میز لرزه مورد استفاده قرار می‌گیرد. طرز کار دستگاهvb در این آزمایش بدین صورت است که ابتدا محفظه استوانه‌ای از بتن پر می‌گردد. پس از پرکردن محفظه، می‌بایست یک وزنه به جرم 22 کیلوگرم را روی پایه صفحه لاستیکی قرار داده و کل مجموعه به گونه‌ای روی مخلوط بتنی مورد نظر تنظیم گردد که دقیقا در وسط آن قرار گیرد. سپس دستگاه vb روشن می‌گردد. زمان لازم برای آنکه فضای بین کنار وزنه و دیواره محفظه استوانه‌ای از ملات پر گردد را زمان روانی vb می‌گویند. حداکثر زمان این آزمایش 120 ثانیه است. در صورتی‌که فضا پر نشود، وضعیت ملات همان‌گونه که هست ثبت می‌شود.
روش دوم:
در این روش آزمایش نیز مشابه روش اول، دستگاه vb بدون استفاده از مخروط اسلامپ مورد نیاز بوده و آزمایش با استفاده از محفظه استوانه‌ای انجام می‌شود. این روش آزمایش برای بتن‌های سفت به کار می‌رود.
در این روش، محفظه استوانه‌ای دستگاه vb از ملات یا بتن پر می‌شود. پس از پرکردن محفظه استوانه‌ای، صفحه شفاف روی آن قرار گرفته و کل مجموعه دقیقا روی قسمت مرکزی قالب قرار داده می‌شود. سپس مجموعه مورد نظر روی ملات و یا بتن مورد آزمایش مستقر گردیده و سپس دستگاهvb روشن می‌شود. در صورتی‌که کل زمان vb کمتر از دو دقیقه باشد، لرزش برای تعیین دانسیته vb تا زمان کامل دو دقیقه ادامه می‌یابد.
این آزمایش، برای بتن با حداکثر اندازه اسمی سنگدانه 50 میلی‌متر کاربرد دارد.
روش سوم:
در روش سوم، از دستگاهvb برای آزمایش بتن و ملات‌های با حداکثر اندازه اسمی سنگدانه 40 میلی‌متر استفاده می‌شود. در این روش برخلاف دو روش قبل بتن یا ملات در مخروط اسلامپ ریخته شده و در 4 مرحله کوبیده می‌شود. بعد از پر شدن مخروط، آن را به آرامی بلند کرده تا مخروط داخل محفظه استوانه باقی بماند. سپس صفحه شفاف دستگاه vb که به میز لرزه متصل است، به آرامی روی مخروط قرار داده می‌شود. حال دستگاه vb را با شدت کنترل شده روشن کرده و همزمان با روشن کردن دستگاه، زمان ثبت می‌گردد. تا زمانی‌که سطح زیر صفحه شفاف توسط دوغاب ملات به طور کامل پر شود، لرزش ادامه می‌یابد. سپس لرزش قطع شده و زمان اندازه گیری می‌شود. زمان 30-5 ثانیه برای ملات‌ها در این روش مناسب است. جدول زیر نشان‌دهنده میزان روانی بر اساس زمان ثبت شده دستگاه vb است.
جدول 1- میزان روانی بر اساس زمان ثبت شده دستگاه vb
| روانی ملات | زمان ثبت شده دستگاه vb |
| عدم پذیرش ملات (خارج از حد روانی) | بیش از 30 ثانیه |
| ملات با درصد رطوبت خیلی پایین | بین 18 تا 30 ثانیه |
| ملات خیلی سفت | بین 10 تا 18 ثانیه |
| ملات سفت | بین 5 تا 10 ثانیه |
| ملات خمیری سفت و خارج از حد روانی | بین 3 تا 5 ثانیه |
| ملات خمیری خارج از حد روانی | کمتر از 3 ثانیه |
نحوه تهیه و ارائه گزارش برای آزمایش های انجام شده توسط دستگاه vb:
گزارش آزمایش vb باید شامل مشخصات کامل آزمایش کننده، تاریخ و ساعت آزمایش، استاندارد‌های مورد استفاده، نوع آزمایش، مشخصات آزمونه، زمان به ثانیه و اسلامپ آزمونه باشد.
به طور کلی نتایج به دست آمده از انجام آزمایش توسط دستگاه vb که از تجهیزات آزمایشگاه بتن می‌باشد، در آزمایشگاه بتن معمولا برای مخلوط‌های بتنی که ارزش اسلامپ کمتری دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نقد و بررسی‌ها
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.